Back Interstellêre medium Afrikaans Medio interestelar AN وسط بين نجمي Arabic Міжзорнае асяроддзе Byelorussian Міжзорнае асяродзьдзе BE-X-OLD Междузвездна среда Bulgarian Međuzvjezdana materija BS Medi interestel·lar Catalan Mezihvězdné prostředí Czech Çăлтăрсем хушшинчи тавралăх CV
 Mediu interestelar | |
|---|---|
| tipu d'oxetu astronómicu | |
 | |
| Parte de | Espaciu esterior |
 | |
En astronomía, el mediu interestelar, o ISM poles sos sigles n'inglés, ye'l conteníu de materia y enerxía qu'esiste ente les estrelles dientro d'una galaxa. El mediu interestelar desempeña un papel crucial en astrofísica por causa de la so situación ente les escales estelar y galáctica. Les estrelles fórmense dientro de rexones fríes de mediu interestelar, de la que éstes reponen materia interestelar 3, lo qu'equival a un átomu d'hidróxenu per centímetru cúbicu aproximao. Dichu mediu conformar trés constituyentes básicos: materia ordinario, rayos cósmicos y campos magnéticos.
El mediu en sí ye un amiestu heteroxénea de polvu. La materia ta compuesta de la mesma d'alredor d'un 99% en masa por partícules de gas y un 1% por polvu. La composición química del gas, d'alcuerdu a la nucleosíntesis primordial, ye d'un 90.8% en númberu (70.4% en masa) d'hidróxenu, un 9.1% (28.1%) d'heliu y un 0.12% (1.5%) d'elementos más pesaos, comúnmente llamaos metales na xíriga astrofísica. Una fracción significativa d'estos metales entiesten en forma de granos de polvu nes rexones más trupes y fríes del mediu interestelar.
La presencia del escurecimientu interestelar dio a William Herschel y a Jacobus Kapteyn la falsa impresión de que'l nuesu Sistema Solar atopábase cerca del centru de la galaxa. Sicasí dichu escurecimientu producir les nubes de gas y polvu que s'interponen nel percorríu de la lluz de les estrelles y el nuesu sistema planetariu. Ye lo que se denomina estinción estelar. Esta escayencia de la intensidá llumínica de les estrelles al ser travesáu pola lluz ye causáu pola absorción de fotones a ciertes llonxitúes d'onda.
Por casu, la llonxitú d'onda típica d'absorción del hidróxenu atómicu atopar a unos 121,5 nanómetros, la transición Lyman-alfa. Por tanto, ye casi imposible ver la lluz emitida nesti llonxitú d'onda por una estrella, porque gran parte ye absorbida mientres el viaxe a la Tierra. Coles mesmes, l'absorción causada peles nubes de polvu dase, sobremanera, a llonxitúes d'onda curties, ye dicir que l'azul absuerbe meyor que'l colloráu. Esto produz un efeutu d'encarnizamientu (reddening n'inglés) de la lluz, más intensu cuanto más alloñada sía la posición de la fonte. Este ye unu de los motivos polos cualos los telescopios d'infrarroxos dexen ver meyor al traviés de diches nubes.
Otru efeutu interesante ye la polarización llinial de la lluz que ye debida a que los granos de polvu nun son esféricos sinón llixeramente allargaos polo que los campos magnéticos tienden a allinialos a lo llargo de les sos llinies de campu. La manifestación de dichu efeutu punxo n'evidencia la esistencia de campos magnéticos coherentes nel mediu interestelar.
El mediu interestelar suel estremase en trés fases, dependiendo de la temperatura del gas: bien caliente (millones de kelvin), caliente (miles de kelvin), y fríu (decenes de kelvin).
Carauterístiques importantes del estudiu del mediu interestelar inclúin nubes moleculares, nubes interestelares, restos de supernoves, nebuloses planetaries, y estructures difuses asemeyaes.